Orchids of the Maltese Islands – a descriptive guide.
door/by Stephen Mifsud.
Editors: R.E. Kemp & S. Cutajar; published by Green House
232 pp., zeer veel kleurenfoto’s, verspreidingskaarten en enkele pentekeningen / a lot of color photographs, distribution maps and some pen drawings.
Format: 17,5 cm x 24,3 cm
ISBN: 978-9957-1-367-6

english - nederlands

After the in this type of books traditional foreword, table of contents, acknowledgements, credits for the photos, etc... and an introduction about Malta (pp. 3-6), we read under the heading ‘How to use this book’ (p.7-12) topics that will be presented.
In the ‘Introduction’ the author gives a brief introduction to orchids in general (pp. 13-14).
      The chapter ‘Biology of Orchids’ (pp. 15-29) describes in a number of subchapters the way of life of the terrestrially growing European orchids. The Maltese orchids, like all other European orchids, have a growth cycle in three phases: growth period or vegetative phase; short flowering period or reproductive phase and the dormant phase in which the plants survive undergrounds as tubers or rhizomes without plant parts above ground. In Malta, the most southern European country, these three phases have shifted to those f.e. in northern France. In Malta the growth phase runs from October to April, the reproductive phase from March to April-May and the dormant phase from May to September. In the north the growth phase of most species starts in March, for Ophrysses during winter times but the first Ophrys flowers in March-April. In Malta the first orchid species flowers in December.
The subchapter ‘General morphology of orchids’ explains the morphology of European orchids and in ‘The basics of pollination and sexual reproduction’ we read briefly about the evolution from complex pollination mechanisms to seed formation and development of those seeds to plants.
In ‘Evolution of the orchid flower’ we read about the schema of the orchid flower that probably evolved from a lily-like flower; this is clarified with a comparative pen drawing.
The subchapter ‘Adaption for insect pollination’ shows how the European orchids attracts their specific pollinator: offering food, sexual excitement, offering a place for shelter or a pitfall as does Cypripedium calceolus, a species not occurring in Malta. Some orchid flowers resemble flowers that offer food to their pollinators (f.e. Neotinea tridentata); others resemble females insects and spread pheromones to attract the pollinator (some Ophrys species) and Serapias species provide a safe place in their flowers where insects shelter from bad weather. The subchapters ‘Orchid hybrids’, ‘Hybrid speciation’ and ‘Orchid abnormalities’ complete the chapter ‘Biology of Orchids’.
      The system and classification of orchids is discussed in the chapter ‘Systematics and classification’ (p. 30-44 within subchapters: ‘An introduction to taxonomy, classification and nomenclature’; ‘Systematic classification of orchids’; ‘Challenges in the classification of orchids and species concept’; ‘Classification of the orchids of the Maltese Islands’; ‘Key to the orchid genera of the Maltese Islands’ and ‘Orchid genera occurring in the Maltese Islands and keys to their species’.
Personally, I find the subchapter ‘Challenges in the classification of orchids and species concept’, which is mainly about the Ophrys genus, both, interesting and useful. Within the orchidology, the phenomenon ‘lumper versus splitter’ is well known and causes a lot of discontent among orchid lovers and specialists. However, I advise the following as a useful possibility: “Always mention the author(s) and (if possible) the publication(s) of orchid species names: f.e. Ophrys fusca subsp. lupercalis (Devillers-Terschuren & Devillers) Kreutz in Orchidee (Hamburg) 57(1): 101. 2006 versus Ophrys lupercalis Devillers-Terschuren & Devillers in Naturalistes Belges 75(Orchid. 7): 373. 1994.”
The determination keys are very useful. The genus Ophrys is subdivided into two subgenera and some sections: Ophrys subgenus with sections Ophrys, Speculum, Tenthrediniferae, Bombyliflorae and Pseudophrys; subgenus Fuciflorae with sections Apiferae, Araniferae, Fuciflorae, Scolopax and Umbilicatae.
      In the chapter ‘Orchid profiles’ (p. 45-169), the author discusses all 36 on the Maltese Islands occurring orchid species:
- the current scientific name and synonym names, …,
- the type location where it was originally described,
- notes on habitat, frequency and local and global distribution,
- a description and some information on variability,
- taxonomic and classification and notes on historical records from Malta,
- conservation status,
- pollinators
- photos of the plants and detail photos of the flowers that facilitate the determination. Photographic diagrams show the real size of nearly each species.
      The chapter ‘Discussions’ (pp. 170-201) covers a number of species. So we read an interesting contribution about Anacamptis pyramidalis subsp. pyramidalis versus Anacamptis pyramidalis subsp. urvilleana. Both are in flower at a different time and the flowers of the last species are remarkably smaller.
We also read an interesting discussion about the species within the Ophrys iricolor group, which also bloom mainly at different times.
The same applies to the species within the Ophrys lutea group that bloom at the same time but whose flowers only have morphological differences. For Ophrys melitensis the discussion is about the origin and the systematics.
A number of species that are probably no longer present in Malta are briefly discussed as well as some misidentified species.
      The book concludes with a bibliography (pp. 202-205); an 'Appendix' (pp 206-21) with photographs of related species that occur in Sicily, a few tables: historical overview of the entries of various taxa; taxa on the Maltese islands with the dates of the first entry and their current status; a taxonomic overview of the species according to the ‘splitter’ and ‘lumper’ classification; a list with scientific, English and Maltese species names; the flowering period of the species; species in bloom per month; the known pollinators by species.
      Finally, a short chapter on ‘Orchid protection’ (pages 221-222) is dedicated to the protection of orchids in Malta.
A Glossary, an ‘Index' and some info about ‘Green House’, ‘BINCO’, the author and a dedication closes this book.

Conclusion.
      Malta, a small European island state in the Mediterranean Sea south of Sicily, is known for its turbulent history and the interesting culture this brought with it. Like many Mediterranean countries, nature is arid, especially during the summer months.
Many visitors who visit the island will certainly not know that really beautiful orchids can be found in Malta’s nature. This book can help to change that.
The first 29 pages provide introductory information, especially useful for neophytes in orchid knowledge. The determination keys to the genera and species are very useful. The photos are good to very good. The information for each species (flowering period, distribution map, variability, ...) is useful. The discussions (pp. 170-201) are a surplus.
      This book is not just a field guide but much more owing to the huge amount of photos which will help with determination of the orchid species on photos taken during nature trips.
      I recommend this book in the first place to every Maltese nature lover and to everyone, but especially to those who visits Malta to discover the local nature. This book will certainly inspire people with interest in European orchids to travel to Malta in order to admire the local orchid flora. For them, this book is a must.
More info on:
http://www.maltawildplants.com/book_orchids.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Malta
https://www.visitmalta.com/en/home

top

Na het in dit soort boeken traditionele voorwoord, een inhoudstafel, dankbetuigingen en credits voor de foto’s e.d. en een inleiding over Malta (p. 3-6) lezen we onder de hoofding ‘How to use this book’ (p.7-12) welke onderwerpen in dit boek aan bod zullen komen.
In de daarop volgende ‘Introduction’ geeft de auteur een korte inleiding over orchideeën in het algemeen (p. 13-14).
      Het hoofdstuk ‘Biology of Orchids’ (p. 15-29) beschrijft in een aantal subhoofdstukken de levenswijze van de terrestrisch groeiende Europese orchideeën. De Maltese orchideeën kennen, zoals alle andere Europese orchideeën, een groeicyclus in drie fasen: groeiperiode of vegetatieve fase; korte bloeiperiode of reproductieve fase en de slaapfase waarin de planten als knollen of wortelstokken ondergronds, zonder bovengrondse plantdelen, een zogenaamde rustperiode doormaken. In Malta, het meest zuiders gelegen Europees land, zijn die drie fasen verschoven t.o.v. bv. Noord-Frankrijk. Zo verloopt de groeifase van oktober tot april, de reproductieve fase van maart tot april-mei en de slaapfase van mei tot september. Noordelijker start de groeifase in maart maar bij Ophryssen reeds tijdens de winter. Sommige orchideeënsoorten bloeien daar vanaf eind maart, in Malta reeds vanaf eind december.
Het subhoofdstuk ‘General morphology of orchids’ geeft uitleg over de bouw van de Europese orchideeën en in ‘The basics of pollination and sexual reproduction’ lezen we kort over de evolutie van complexe bestuivingsmechanismen tot zaadvorming en ontwikkeling van die zaden tot planten.
In ‘Evolution of the orchid flower’ leren we over het schema van de orchideeënbloem die waarschijnlijk evolueerde vanuit een lelieachtige bloem; dit wordt aan de hand van een vergelijkende pentekening verduidelijkt.
Het subhoofdstuk ‘Adaption for insect pollination’ toont aan op welke manier de Europese orchideeën hun specifieke bestuivende insecten aantrekken: voedsel aanbieden, sexuele verlokking, schutplaats aanbieden of ze zijn een valkuil zoals bij Cypripedium calceolus die niet op Malta voor komt. Zo lijken sommige orchideeënbloemen op bloemen die hun bestuivers voedsel aanbieden (Neotinea tridentata bv.); andere lijken op wijfjes insecten en verspreiden zelfs feromonen (Ophrys-soorten bv.) en Serapias-soorten bieden een veilig onderkomen in hun bloemen waarin insecten schuilen voor slecht weer. De subhoofdstukken ‘Orchid hybrids’, ‘Hybrid speciation’ en ‘Orchid abmormalities’ vervolledigen dit hoofdstuk ‘Biology of Orchids’.
      De systematiek en classificatie van orchideeën komt aan bod in het hoofdstuk ‘Systematics and classification’ (p. 30-44) middels de subhoofdstukken ‘An introduction to taxonomy, classifiaction and nomenclature’; ‘Systematic classification of orchids’; ‘Challenges in the classification of orchids and species concept’; ‘Classification of the orchids of the Maltese Islands’; ‘Key to the orchid genera of the Maltese Islands’ en ‘Orchid genera occurring in the Maltese Islands and keys to their species’.
Persoonlijk vind ik het subhoofdstuk ‘Challenges in the classification of orchids and species concept’, dat vooral over het geslacht Ophrys gaat, interessant én nuttig. Binnen de orchidologie is het fenomeen ‘lumper versus splitter’ maar al te goed gekend en zorgt bij veel in orchideeën geïnteresseerden voor onvrede. Nochtans zou dit volgens mij een bruikbare conclusie kunnen zijn: “Vermeld bij de naam van een orchideeënsoort(en) altijd ook de auteur(s) en indien mogelijk de publicatie(s): bv. Ophrys fusca subsp. lupercalis (Devillers-Terschuren & Devillers) Kreutz in Orchidee (Hamburg) 57(1): 101. 2006 versus Ophrys lupercalis Devillers-Terschuren & Devillers in Naturalistes Belges 75(Orchid. 7): 373. 1994.”
De determinatiesleutels zijn zeer bruikbaar. Het geslacht Ophrys wordt onderverdeeld in twee subgenera en meerdere secties: subgenus Ophrys met secties Ophrys, Speculum, Tenthrediniferae, Bombyliflorae en Pseudophrys; subgenus Fuciflorae met secties Apiferae, Araniferae, Fuciflorae, Scolopax en Umbilicatae.
      In het hoofdstuk ‘Orchid profiles’ (p. 45-169),  bespreekt de auteur alle 36 op de Maltese Eilanden voor komende orchideeënsoorten met van elke soort:
- de actuele wetenschappelijke naam en synoniemnamen,
- de vindplaats van het type dat bij de beschrijving gebruikt werd,
- gegevens over de habitat, de frequentie en de lokale en globale verspreiding,
- een beschrijving en informatie over variabiliteit,
- wat taxonomische gegevens en info over historische data vanop Malta,
- de conservation status,
- de bestuivers,
- foto’s van de planten en detailfoto’s van de bloemen die de determinatie vergemakkelijken. Fotodiagrammen tonen de reële grootte van bijna elke soort.
      Het hoofdstuk ‘Discussions’ (p. 170-201) bediscuteert een aantal soorten. Zo is er een interessante bijdrage over Anacamptis pyramidalis subsp. pyramidalis versus Anacamptis pyramidalis subsp. urvilleana die én op een grotendeels verschillend tijdstip bloeien én waarvan bij de laatste de bloemen opmerkelijk kleiner zijn.
Ook over de soorten binnen de Ophrys iricolor-groep, die ook vooral op verschillende tijdstippen bloeien, lezen we een interessante discussie. Idem voor de soorten binnen de Ophrys lutea-groep die op dezelfde periode bloeien maar waarvan de bloemen enkele morfologische verschillen hebben.
Bij Ophrys melitensis gaat de discussie over de oorsprong en de systematiek. Een aantal soorten die vermoedelijk niet meer op Malta voor komen, worden kort besproken alsook enkele verkeerd geïdentificeerde soorten.
      Het boek sluit af met een bibliografie (p. 202-205), een ‘Appendix’ (p. 206-21) met foto’s van verwante soorten die op Sicilië voor komen, enkele tabellen: historisch overzicht van de vermeldingen van diverse taxa; taxa op de Maltese eilanden met de data van de eerste vermelding en hun huidige status; een taxonomisch overzicht van de soorten volgens de ‘splitter-‘ en ‘lumperclassificatie’; lijst met wetenschappelijke, Engelse en Maltese soortnamen; de bloeiperiode van de soorten; soorten in bloei per maand; de gekende bestuivers per soort.
      Er is tot slot een kort hoofdstuk ‘Orchid protection’ (p. 221-222) geweid aan de bescherming van de orchideeën op Malta.
Een verklarende woordenlijst ‘Glossary’, een ‘Index’ en wat info over ‘Green House’, ‘BINCO’, de auteur en een opdracht sluiten dit boek af.

Conclusie.
      Malta, een kleine Europese eilandenstaat in de Middellandse Zee ten zuiden van Sicilië, is gekend voor zijn turbulente geschiedenis en de interessante cultuur die dit meebracht. Zoals heel wat mediterrane landen is de natuur er schraal, vooral ’s zomers. Heel wat bezoekers die het eiland bezoeken zullen er dus zeker niet van uitgaan dat op Malta echt mooie orchideeën in de natuur te vinden zijn. Dit boek kan daar verandering in brengen.
De eerste 29 pagina’s geven nuttige inleidende informatie, vooral voor neofieten de in orchideeënkennis. De determinatiesleutels tot de geslachten en soorten zijn zeer bruikbaar. De  foto’s zijn goed tot zeer goed. Ze zijn een hulp bij het determineren van de diverse soorten. De informatie bij elke soort (bloeiperiode, verspreidingskaart, variabiliteit, …) is nuttig. De discussies (p. 170-201) zijn een surplus.
Dit boek is geen veldgids maar de vele foto’s zullen zeker helpen bij de determinatie van de orchideeënsoorten die tijdens natuurwandelingen gezien zijn.
Ik zou dit boek in de eerste plaats aanraden aan elke Maltese natuurliefhebber en aan elkeen, maar vooral de natuurliefhebber die Malta bezoekt om er de natuur te ontdekken. Dit boek zal zeker de interesse wekken van liefhebbers van Europese orchideeën die naar Malta reizen om de lokale orchideeënflora te bewonderen. Voor hen is dit boek een must.
Meer info op:
http://www.maltawildplants.com/book_orchids.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Malta
https://www.visitmalta.com/en/home

top